ضابطۀ تراکم؛ رویکردها و چالش‌ها

چندی است که از سوی مسئولین انتقادهایی در باب تراکم‌فروشی در شهرداری‌های کشور به گوش می‌رسد. این واکنش‌ها در پی تبدیل فروش تراکم به یکی از ضوابط جاری شهرداری‌هاست. از طریق تراکم‌فروشی فرصت‌های آینده زیست‌محیطی شهرها در حال تبدیل به درآمدهای جاری شهرداری‌هاست. به اعتقاد کارشناسان تراکم‌فروشی امکان رقابت‌پذیری را از شهرها گرفته و زمینه‌ساز شهرداری‌های رانتی، کاهش کیفیات محیطی شهر و آشفتگی سیمای شهری است. بر اساس آمار حدود

بیشتر بخوانید

نقدی بر دیدگاه‌های شولتز در مفهوم سکونت

کریستیان نوربرگ شولتز در کتاب مفهوم سکونت به تعریف و تبیین مسئله سکنی‌گزینی و انواع سکونت می‌پردازد. او برای سکونت سه حالت و چهار جنبه قائل است که زیر سایه مفاهیمی چون احراز هویت و تعیین موقعیت به این جنبه‌ها می‌پردازد. کیفیت سکنی‌گزیدن از شروط مقدماتی انسان بودن است. شولتز سکونت را چیزی بیش از سقفی را به عنوان سایبان قرار دادن و چند مترمربعی از زمین را زیر پا

بیشتر بخوانید

بررسی نقش عناصر نمادین درحس مکان محدوده تاریخی پنجشنبه بازار بابل

حیات اجتماعی شهرازبرخورد انسان ها و روابطی ناشی میشود که درگذرزمان و ازطریق مردمانی که درآن فعالیت کرده و زیسته اند به وجود آمده است دراین راستا بازارها به عنوان هسته ی اولیه شکل گیری برخی شهرها مکانی برای تداوم خاطرات و افکارجمعی نسلها هستند که خاطرات جمعی و فضاهای تاریخی بخشی ازادراک جمعی است که حس مکان را شکل میدهد و حس مکان بصورت اگاهانه یا نااگاهانه درفرد بوجود می اید این مقاله

بیشتر بخوانید

معماری چیست؟

بی شک وظیفه ی معماری، ساختِ جایی بهتر برای زندگی و زیست انسانی است. زیرا به صورت پیش فرض، حافظه تاریخی عامه ی مردم در طول قرون، توانایی ساختِ سرپناه چه در مقیاس خانه، چه در مقیاس جماعت هایی همچون محلات و شهرها را آموخته است. لذا اگر معماری کاری فراتر از ساختِ سرپناه برای عامه ی مردم انجام ندهد، عملا نیازی به وجود معماری نداریم. اهمیت بازتولید علمی معماری به عنوان

بیشتر بخوانید

معماری بومی و حسن فتحی

بناهای سنتی و بومی هر منطقه با توجه به ابعاد زمانۀ خود منطبق بر رویکردهای پایداری ساخته شده‌اند. یعنی در طول زمان تاب آورده و به زندگی خود ادامه داده‌اند. بنابراین اگر بپذیریم که معماری بازتاب کالبدی زندگی بشر است، معماری امروز و فردای ما نمی‌تواند بی‌رابطه با معماری گذشته باشد. در گذشته روش شهرسازی و معماری سنتی وجود داشت که به نظر می‌رسد با خواص معماری اکولوژیک منطبق بوده

بیشتر بخوانید

معماری علم است یا هنر؟ نه علم است و نه هنر

زمانی که صحبت از فرم و ماده(علم هندسه)، و فضا و معنا(هنر) در معماری به میان می آید، خود را بیش از یک معمار، یک منتقد معماری می دانم. معماران همواره میان حفظ پرستیژ یک مهندس(سنجاق کردن خود به علم) و یک هنرمند(هیجان چسباندن خود به جمعی فارغ از هیاهو) بی هدف پرسه زده اند. این رویکردها سهل انگارانه و غیرمسئولانه است. زیرا اگر بخواهیم معماری را یک هنر بدانیم آنگاه اصالتِ

بیشتر بخوانید

نقش محیط طبیعی در ایجاد حس مکان در مسکن شهری (مقاله علمی وزارت علوم)

حیاط ها به عنوان فضاهای اصلی در خانه های سنتی موجد حس مکان برای ساکنین هستند. این فضاهای بینابینی نقش مهمی در فعالیت های روزانه داشته و ارتباط انسان- محیط را در خانه های سنتی (چه میان ساختمان های مجموعه مسکونی یا بین فضاهای داخلی و ساختمان های همجوار) برقرار می کردند. اما در بناهای معاصر در نتیجه تراکم جمعیت و کاهش سرانه زمین، این عنصر حیاتی ناپدید شد و فعالیت های روزانه در این فضای عملکردی به دیگر عملکردهای مشابه با سرانه فضایی پایین تقلیل یافته، در نتیجه نوع ارتباط انسان-محیط نیز تغییر دگرگون شد. بنابراین، در اثر نیاز روزافزون و غیرقابل اجتناب به ساخت آپارتمان ها و مجموعه های مسکونی در جوامع معاصر، هدف این مقاله یافتن ارتباط گم شده میان انسان و محیط و جایگزینی حیاط های سنتی با گزینه عملکردی و رفتاری مناسب در مسکن معاصر است. تئوری تحقیق بر پایه گفتمان میان فضاهای داخلی و بیرونی در حیاط های سنتی ایران، بر این امر تصریح می کند که ایجاد حس مکان موجب رضایت مندی ساکنین و عاملی کیفی در برنامه ریزی مسکن آینده است.

این مقاله در پرتال جامع علوم انسانی منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

باغ‌های درمانی

«کلر کوپرمارکوس» (Clare Cooper Marcos) در کتاب مناظر درمانی، رویکرد مبتنی بر شواهد به طراحی باغ های شفابخش و فضاهای باز احیاگر، ویژگی هایی برای مراکز درمانی با رویکرد طراحی مبتنی بر شواهد و در ارتباط با محیط های طبیعی برمی شمرد. این ویژگی ها شامل اهمیت دادن به سالمندان، کودکان، بیماران ناتوان ذهنی و جانبازان و آسیب دیدگان جنگی، اهمیت طراحی مشارکتی، مهیا کردن تجهیزات رفاهی در باغ سازی و محوطه سازی، اهمیت باغ ها در حل مشکلات اجتماعی همچون طلاق و بی خانمانی، لزوم توجه به توان بخشی بیماران، در نظرگرفتن تفاوت ها و مزیت های منظر نرم و استفاده کاربردی از انواع منظر نرم و سخت، جنبه عمومی بودن و چندمنظورگی باغ های شفابخش، و در نهایت امکان انجام عمل باغبانی به عنوان یک درمان است. بر این اساس در مقاله حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی پس از ارائه تاریخچه ای از باغ های شفابخش و مناظر درمانی به ارائه نمونه هایی از منابع مشابه و تشریح نظریات کوپرمارکوس در زمینه باغ های درمانی پرداخته شده است؛ با توجه به اینکه کتاب مناظر درمانی یکی از جامع ترین و معتبرترین راهنماها برای طراحی باغ های شفابخش و فضاهای باز در زمینه مراکز درمانی است، نتایج این نوشتار منبعی پراهمیت برای معماران منظر و برنامه ریزان، مدیران و سرمایه گذاران حوزه درمان جهت دستیابی به ویژگی های کیفی در طراحی و ساخت مراکز درمانی محسوب می شود.

این مقاله در پرتال جامع علوم انسانی منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

معیشت و پیکره‌بندی کالبدی مسکن سنتی (مطالعه موردی: مسکن سنتی شهری بابل)

انسان در طی هزاران سال از طریق نوآوری در طراحی و بهره برداری از سرپناه ها به نقاط پرمفهوم و معناداری برای به خدمت درآوردن طبیعت جهت ساخت سکونتگاه ها دست یافته است. تعریف سنتی سکونتگاه یا مسکن تنها شامل سرپناه نیست، زیرا عوامل زیست محیطی و انسانی همواره بر یک واحد مسکونی تاثیرگذار بوده اند. آدمی در فضای شهری انواعی از سکونت را تجربه می کند. در شهر به ملاقات با دیگر انسان ها و تعاملات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می پردازد و از این طریق سکونت مجتمع را امتحان می کند؛ سکونت عمومی در بناهای عمومی شهری و با تجربه خاطره مشترک در مکان اتفاق می افتد؛ و سکونت خصوصی را در خانه به عنوان دربرگیرنده و نگهدارنده انسان تجربه می کند. از این رو نتیجه و غایت سکونت انسان بر روی زمین در مفهوم خانه نمود پیدا می کند، خانه ها همانند اعضای خانواده به یکدیگر تعلق می یابند، و دورنمای مسکونی شهر را شکل می دهند. نمایش کالبدی مفهوم سکونت در مسکن فرصت بروز می یابد؛ به عبارتی مسکن نمود بیرونی رفتارهای انسان در محیط و یک فاکتور زیست محیطی موثر در کیفیات زندگی انسان هاست. در نتیجه می توان برای خانه دو بعد معنا ( مرتبط با مفهوم سکونت ) و کالبد ( مرتبط با مسکن ) قائل شد. در معماری مسکن سنتی، انسان به یک خرد برای ساخت سرپناه ها منطبق بر محیط و زمانه خودش رسید؛ لذا دلیل پایداری و بقای معماری سنتی ارتباط عمیق و فرهنگی آن با محیط اطراف بوده است؛ اما در دوره معاصر از مسیر خردورزانه طراحی و ساخت مسکن دور شده ایم. برای بازیابی ریشه های چنین بحرانی در دوره معاصر نیاز به شناسایی فاکتورهای موثر در شکل گیری مسکن سنتی و انطباق آنها با معماری مسکن معاصر است. از این رو در این مقاله با در نظر داشتن به یافتن تاثیرات فاکتورهای انسانی، بالاخص فاکتور معیشت، بر مسکن و به صورت موردی در مسکن سنتی شهری بابل پرداخته شده است. در نتیجه ویژگی های فضایی و کالبدی مسکن سنتی شهر بابل بر مبنای تاثیرات فاکتورهای پیش گفته تحلیل و ارزیابی می شود.

این مقاله در سیویلیکا منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

بررسی نقوش هندسی در تزئینات وابسته به معماری مطالعه موردی نماهای بناهای تاریخی محدوده پنجشنبه بازار بابل

حیات اجتماعی شهرازبرخورد انسان ها و روابطی ناشی میشود که درگذرزمان و ازطریق مردمانی که درآن فعالیت کرده و زیسته اند به وجود آمده است دراین راستا بازارها به عنوان هسته ی اولیه شکل گیری برخی شهرها مکانی برای تداوم خاطرات و افکارجمعی نسلها هستند که خاطرات جمعی و فضاهای تاریخی بخشی ازادراک جمعی است که حس مکان را شکل میدهد و حس مکان بصورت اگاهانه یا نااگاهانه درفرد بوجود می اید این مقاله تلاشی برای شناسایی عوامل موثربرحس مکان درمحدوده تاریخی شهربابل است بدین منظور ابتدا مفهوم حس مکان بررسی شده و سپس به تشریح پدیدارشناسی مکان پرداخته شده است دراین تحقیق که نوعا کیفی ست و برپارادایم ساختارگرایی استوار است جمع اوری اطلاعات اسنادی ازکتب و مشاهده غیرمشارکتی صورت پذیرفته است برای تحقیق پس ازتوضیحی درباب بازار و شهربابل با استفاده ازروش پیمایشی و مطالعات توصیفی – تاریخی شناسه های مهم تعریف کننده محدوده و ارتباط آنها با رویکردی پدیدارشناسانه مورد تحلیل قرارگرفته است دستاورد این مقاله شناسایی عناصرنمادین و دسته بندی عناصرثابت نیمه متحرک ومتحرک درمحدوده تاریخی شهربابل است که درپایان به بیان تاثیر این عناصر برایجادحس مکان پرداخته شده است

این مقاله در سیویلیکا منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

معماری علم است یا هنر؟ نه علم است و نه هنر

زمانی که صحبت از فرم و ماده(علم هندسه)، و فضا و معنا(هنر) در معماری به میان می آید، خود را بیش از یک معمار، یک منتقد معماری می دانم. معماران همواره میان حفظ پرستیژ یک مهندس(سنجاق کردن خود به علم) و یک هنرمند(هیجان چسباندن خود به جمعی فارغ از هیاهو) بی هدف پرسه زده اند. این رویکردها سهل انگارانه و غیرمسئولانه است. زیرا اگر بخواهیم معماری را یک هنر بدانیم آنگاه اصالتِ ذاتیِ خود را از دست می دهد. چرا که ذاتِ هنر تغییر و به روز رسانی است. همان طور که اگر هنر از سنت های گذشته چیزی به وام گیرد، تکراری و مبتذل و مقلدانه خواهد بود، و اگر همه ی سنت ها را نیز زیر پا گذارد پوچ و بی هویت است؛ در حالی که معماری اصرار بر این دارد که ذات خود را حفظ کند، که همانا منطبق بر ریشه های سنتی است.

این پارادوکس زمانی نقصان بیشتری می یابد که ناآگاهانه معماری را به علم نسبت می دهیم. ویژگی رویکرد علمی تمرکز بر اصالت، و ریشه ای و بنیادی بودن موضوعاتِ آن علم است؛ و مشخصه ی آن، پیشرفت بر مبنای ویژگی هایِ نظریه هایِ بنیادینِ علمی و منطبق بر یافته های گذشته؛ لذا معماری چگونه می تواند حرفی از علم بزند، اگر قرار است تمامی رویکردهای سنتی را زیر پا گذارد؟ و چگونه می تواند یک هنر تلقی شود، وقتی از ویژگی نو شدن و مُدِ روز بودن در هراس است؟! تا به کی باید انبوه جعبه های کنار هم چیده شده که با ترس و وسواس بسیار، طراحی، و با سهل انگاریِ غیر قابل وصفی نسبت به همان طرح ساخته می شوند، منظره یِ شهرهای ما باشد؟!

این مقاله در ویرگول منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

معماری بومی و حسن فتحی

بناهای سنتی و بومی هر منطقه با توجه به ابعاد زمانۀ خود منطبق بر رویکردهای پایداری ساخته شده‌اند. یعنی در طول زمان تاب آورده و به زندگی خود ادامه داده‌اند. بنابراین اگر بپذیریم که معماری بازتاب کالبدی زندگی بشر است، معماری امروز و فردای ما نمی‌تواند بی‌رابطه با معماری گذشته باشد. در گذشته روش شهرسازی و معماری سنتی وجود داشت که به نظر می‌رسد با خواص معماری اکولوژیک منطبق بوده است. گذشتگان ما سعی می‌کردند تا ارتباط خود را با طبیعت حفظ کنند؛ این مسئله در مسکن سنتی نیز نمود داشته‌است. همه این سبک‌ها زاییده ارتباط منطقی انسان با محیط پیرامون و در زمانه خود بوده‌اند. رابطه جغرافیا، طبیعت و اقلیم، معیشت و مصالح بومی در معماری سنتی به وضوح قابل دریافت است.

در این رابطه معماری مصر به عنوان مهد تمدن باستانی جهان قابل توجه است. معماری معاصر مصر تا حد زیادی مدیون پروژه‌ها و نظریات حسن فتحی است. فتحی معتقد بود که در طبیعت هیچ دو انسانی شبیه به هم نیستند، رویاهای مشابه ندارند، معماری خانه‌ها نیز از رویاها پدید می‌آید، در نتیجه هیچ خانه مشابهی وجود ندارد؛ و این تنوع به صورت طبیعی شکل گرفته‌است.

این مقاله در نظرآنلاین منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

معماری چیست؟

بی شک وظیفه ی معماری، ساختِ جایی بهتر برای زندگی و زیست انسانی است. زیرا به صورت پیش فرض، حافظه تاریخی عامه ی مردم در طول قرون، توانایی ساختِ سرپناه چه در مقیاس خانه، چه در مقیاس جماعت هایی همچون محلات و شهرها را آموخته است. لذا اگر معماری کاری فراتر از ساختِ سرپناه برای عامه ی مردم انجام ندهد، عملا نیازی به وجود معماری نداریم. اهمیت بازتولید علمی معماری به عنوان نه تنها یک علم یا یک هنر؛ بلکه ملغمه ای از رویکردهای حفاظتی، محیط زیستی، اجتماعی و فرهنگی در زمانِ حاضر بیش از هر زمانی آشکار است. در این رویکرد، معماری تنها ساختِ یک بنا برای زندگی نیست و از مرزهای تاریخی خود پا فراتر نهاده و بناهای حکومتی، ملاحظات سیاسی، مصائب اقتصادی و چالش های فرهنگی، و ویژگی های فردی و اجتماعی را به عنوان مولفه های موثر در شکل دهی به علم نوینِ معماری از پس تحولات تاریخی دهه های اخیر در می نوردد.

این مقاله در ویرگول منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

بررسی نقش عناصر نمادین درحس مکان محدوده تاریخی پنجشنبه بازار بابل

حیات اجتماعی شهرازبرخورد انسان ها و روابطی ناشی میشود که درگذرزمان و ازطریق مردمانی که درآن فعالیت کرده و زیسته اند به وجود آمده است دراین راستا بازارها به عنوان هسته ی اولیه شکل گیری برخی شهرها مکانی برای تداوم خاطرات و افکارجمعی نسلها هستند که خاطرات جمعی و فضاهای تاریخی بخشی ازادراک جمعی است که حس مکان را شکل میدهد و حس مکان بصورت اگاهانه یا نااگاهانه درفرد بوجود می اید این مقاله تلاشی برای شناسایی عوامل موثربرحس مکان درمحدوده تاریخی شهربابل است بدین منظور ابتدا مفهوم حس مکان بررسی شده و سپس به تشریح پدیدارشناسی مکان پرداخته شده است دراین تحقیق که نوعا کیفی ست و برپارادایم ساختارگرایی استوار است جمع اوری اطلاعات اسنادی ازکتب و مشاهده غیرمشارکتی صورت پذیرفته است برای تحقیق پس ازتوضیحی درباب بازار و شهربابل با استفاده ازروش پیمایشی و مطالعات توصیفی – تاریخی شناسه های مهم تعریف کننده محدوده و ارتباط آنها با رویکردی پدیدارشناسانه مورد تحلیل قرارگرفته است دستاورد این مقاله شناسایی عناصرنمادین و دسته بندی عناصرثابت نیمه متحرک ومتحرک درمحدوده تاریخی شهربابل است که درپایان به بیان تاثیر این عناصر برایجادحس مکان پرداخته شده است

این مقاله در سیویلیکا منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

نقدی بر دیدگاه‌های شولتز در مفهوم سکونت

کریستیان نوربرگ شولتز در کتاب مفهوم سکونت به تعریف و تبیین مسئله سکنی‌گزینی و انواع سکونت می‌پردازد. او برای سکونت سه حالت و چهار جنبه قائل است که زیر سایه مفاهیمی چون احراز هویت و تعیین موقعیت به این جنبه‌ها می‌پردازد.
کیفیت سکنی‌گزیدن از شروط مقدماتی انسان بودن است. شولتز سکونت را چیزی بیش از سقفی را به عنوان سایبان قرار دادن و چند مترمربعی از زمین را زیر پا گرفتن می‌داند. وی برای سکونت سه حالت مختلف متصور است؛ سکونت مجتمع(در آبادی)، سکونت عمومی(در بنای عمومی)، و سکونت خصوصی(در خانه). از دیدگاه شولتز “آبادی، فضای شهری، نهاد و خانه به همراهی یکدیگر محیط کل یعنی جایی که سکونت به جنبه‌های طبیعی، مجتمع، عمومی و خصوصی خود در آن رخ می‌دهد را به وجود می‌آورند.” آبادی نماینده رخداد سکنی گزیدن طبیعی انسان است. هرچند در دوران معاصر انسان به میل خود آبادی محل سکونت خود را انتخاب نمی‌کند و در لحظه تولد در یک آبادی از پیش آماده افکنده می‌شود؛ اما آبادی از منظر شولتز راه حلی برای مسئله یافتن جای پا در جهان مفروض است.

این مقاله در وب‌سایت پژوهشکده نظر منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.

ضابطۀ تراکم؛ رویکردها و چالش‌ها

چندی است که از سوی مسئولین انتقادهایی در باب تراکم‌فروشی در شهرداری‌های کشور به گوش می‌رسد. این واکنش‌ها در پی تبدیل فروش تراکم به یکی از ضوابط جاری شهرداری‌هاست. از طریق تراکم‌فروشی فرصت‌های آینده زیست‌محیطی شهرها در حال تبدیل به درآمدهای جاری شهرداری‌هاست. به اعتقاد کارشناسان تراکم‌فروشی امکان رقابت‌پذیری را از شهرها گرفته و زمینه‌ساز شهرداری‌های رانتی، کاهش کیفیات محیطی شهر و آشفتگی سیمای شهری است. بر اساس آمار حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد درآمد شهرداری‌های کشور از محل فروش تراکم است. درآمدی بی‌زحمت و سهل الوصول؛ اما پرخسارت برای شهر و شهروندان. مودیان اصلی این عوارض حدود ۷ تا ۸ درصد خانوارهای کشور هستند. اما عامه مردم به دلیل صرفه اقتصادی نسبت به این امر غیر قانونی اقبال نشان داده‌اند.

برخی مواد قانونی نیز به نوعی به این معظل دامن زده‌است. همچون ماده ۱۰۰ و ۱۰۱ الحاقی شهرداری‌ها (سال ۱۳۳۴) که بر اساس آن مالکان اراضی واقع در محدوده‌های شهر و حريم آن قبل از هر اقدامی ملزم هستند از شهرداری پروانه دريافت کنند و ادارات ثبت عمل تفکيک را براساس نقشه‌ای انجام می‌دهند که به تصويب شهرداری رسيده باشد. 

این مقاله در نظرآنلاین منتشر شده است. برای مطالعه نسخهٔ کامل این مقاله بر روی این لینک کلیک کنید.